.png)
Get up, clear your desk, tie your hair and just start. Ken je die quote? Voor ons, volwassenen, lijkt dat heel motiverend. Er gewoon invliegen, zo moeilijk is dat toch niet? Maar waarom is dat voor onze tieners dan zo moeilijk? Als ouders willen we namelijk dat onze tieners zonder problemen terug naar school keren en dat alles met een vingerknip op wieltjes loopt. De ideale situatie!
Het streefdoel: een sterk ontwikkeld zelfsturend gedrag
Die ideale situatie waar je naar streeft is eigenlijk dat je tiener een sterk ontwikkeld zelfsturend gedrag vertoont. Enkele voorbeelden daarvan zijn:
zelfstandig functioneren en het beste uit zichzelf halen
bewuste keuzes maken
niet overhaast beslissen maar vooruit denken
voldoende rust nemen
nee zeggen tegen afleiding
Alleluja! Denk je dan. Hier in de praktijk zie ik veel ouders met hun handen in het haar omdat hun tiener net het tegenovergestelde gedrag vertoont. Het lukt niet om te plannen, flexibel te zijn, te organiseren, impulsen te onderdrukken, essentiële informatie te onthouden en te leren uit hun fouten. “Hoe komt dat toch,” vragen ze me allemaal.
Het mengpaneel van het tienerbrein
Het brein van je tiener of adolescent is nog in volle groei. Een work in process. Vergelijk de vaardigheden (of zoals we dat noemen: executieve functies) van het ‘sterk ontwikkeld zelfsturend gedrag’ met een mengpaneel. De verschillende schuifknoppen staan voor die verschillende executieve functies. Bij elke jongere zijn de schuifknoppen anders afgesteld: de één kan beter plannen, de andere beter zijn eigen gedrag evalueren, nog iemand anders is sterk in zijn impulsen onderdrukken. Elk tienerbrein is een ander mengpaneel.
De ontwikkeling
Maar behalve dat het een uniek mengpaneel is, is het tienerbrein ook enorm flexibel. Het staat onder invloed van zijn omgeving om zich verder te ontwikkelen. En wat is de meest aanwezige omgeving van jouw tiener? Enerzijds is dat thuis, anderzijds is dat op school. Deze twee contexten zijn dus van groot belang in de ontwikkeling van de vaardigheden of executieve functies van je tiener.
Heb thuis als ouder oog voor wat je kind wél kan en zorg dat hij of zij bij jou terecht kan voor hulp, zich veilig voelt en vertrouwen heeft. Zo kan jouw tiener op zijn of haar manier de wereld ontdekken en ervaringen opdoen. En kan dat flexibele brein - beter gekend als het mengpaneel - verder ontwikkelen.
Als ouder bied je ondersteuning en geduld waar nodig, en creëer je ruimte om nieuwe dingen te leren. Naar datzelfde streeft het onderwijs in de schoolcontext. Een positief en warm opvoedingsklimaat vormt de basis voor het ontwikkelen van zelfsturend gedrag.
Tips voor ouders
Tot slot nog enkele tips die vaak naar boven komen in mijn gesprekken met ouders:
Heb geduld: het brein van je tiener is nog in volle ontwikkeling.
Ondersteun waar nodig, maar laat de teugels ook los bij dingen die jouw tiener al goed kan.
Heb vertrouwen in de school. Echt. Ik weet - uit ervaring - dat leerkrachten het beste voor hebben met jouw kind.
Ga niet in weerstand tegen de school, maar in gesprek met de mensen die dag in, dag uit met jouw tiener en andere jonge mensen samenwerken.
Veel moed!